Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa). Wystarczy samo zawarcie małżeństwa aby powstała wspólność. Nie trzeba dokonywać żadnych dodatkowych czynności, oczywiście poza ważnym zawarciem związku małżeńskiego.
CO ZAMIAST WSPÓLNOŚCI USTAWOWEJ?
Odpowiadając na to pytanie w pierwszej kolejności na myśl nasuwa się rozdzielność majątkowa jako przeciwieństwo wspólności. Jednak w ramach wspólności majątkowej małżonkowie mogą także wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć. Wymaga to jednak zawarcia umowy w formie aktu notarialnego.
CO TO JEST WSPÓLNOŚĆ MAJĄTKOWA?
Wspólność majątkowa skutkuje tym, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej, zarówno przez oboje małżonków lub jak również tylko przez jednego z nich, co do zasady wchodzą w skład majątku wspólnego. Do majątku wspólnego wejdzie zatem:
1)pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie ZUS
5) środki zgromadzone na koncie OIPE oraz na subkoncie OIPE każdego z małżonków;
6) przedmiotu zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków także w wypadku, gdy zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił.
CZY PO ŚLUBIE CAŁY MAJĄTEK BĘDZIE OBJĘTY WSPÓLNOŚCIĄ?
Jeśli małżonkowie nie rozszerzą wspólności majątkowej, majątek nabyty przed ślubem należeć będzie do majątku osobistego każdego z małżonków, czyli każdy z małżonków będzie mieć zarówno majątek odrębny jak i majątek objęty wspólnością majątkową.
Do majątku osobistego każdego z małżonków należą:
1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5)prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6)przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7)wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8)przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9)prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10)przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.
CZY MOŻNA WSPÓLNOŚĆ USTAWOWĄ ZMIENIĆ?
Jak wyżej już wskazałam, wspólność ustawową można zarówno rozszerzyć, jak i ograniczyć.
Na podstawie umowy można rozszerzyć wspólność majątkową, tak aby obejmowała więcej niż wynika z przepisów np. także majątek nabyty przed ślubem, ale należy mieć na uwadze wskazane przez ustawę ograniczenia, należy bowiem pamiętać, że nie można wspólności ustawowej rozszerzyć na:
1)przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
2)prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
3)prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
4)wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, jak również wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
5)niewymagalne jeszcze wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
CO TO JEST ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA?
W razie ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później – już w trakcie trwania małżeństwa ale jako majątek osobisty.
JAK I KIEDY USTANOWIĆ ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWĄ?
Rozdzielność majątkową ustanawia się w drodze umowy zawartej w formie aktu notarialnego. Umowa może być zawarta zarówno przed zawarciem małżeństwa jak również po ślubie.
ROZDZIELNOŚĆ MAJĄTKOWA Z WYRÓWNANIEM DOROBKÓW
Ten rodzaj rozdzielności majątkowej w czasie trwania małżeństwa nie różni się niczym od zwykłej rozdzielności majątkowej. Każdy z małżonków posiada osobisty majątek (nie ma wspólności). Natomiast z chwilą ustania rozdzielności majątkowej, a więc z reguły z chwilą ustania małżeństwa, może powstać obowiązek wyrównania dorobków między małżonkami bądź między jednym z małżonków a spadkobiercami drugiego.
PRZYMUSOWY USTRÓJ MAJĄTKOWY MAŁŻEŃSKI
W czasie trwania małżeństwa każdy z małżonków może także żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej – to tzw. przymusowy ustrój majątkowy małżeński (ale o tym napiszę w oddzielnym wpisie).